جوان آنلاین: اجرای برنامه هفتم توسعه و توسعه پتروپالایشگاه‌ها با مشارکت بخش غیردولتی با حضور نیرو‌های متخصص و بهره‌گیری از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، می‌تواند ایران را به یکی از بازیگران کلیدی در بازار‌های بین‌المللی محصولات پتروشیمی و پالایشی تبدیل کند. این رویکرد نه‌تن‌ها به افزایش درآمد‌های ارزی و کاهش وابستگی به صادرات نفت خام کمک می‌کند، بلکه با ایجاد زنجیره‌های ارزش افزوده جایگاه ایران را در اقتصاد جهانی مستحکم‌تر خواهد ساخت.
برنامه هفتم توسعه با هدف تقویت زیرساخت‌های اقتصادی و ایجاد ارزش افزوده برای منابع طبیعی کشور، به ویژه نفت خام طراحی شده است. یکی از بخش‌های کلیدی این برنامه، توسعه پتروپالایشگاه‌ها با مشارکت بخش غیردولتی است، در حالی که ایران دهه‌ها به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت‌خام شناخته شده است، اما این فرصت همواره وجود داشته که با تغییر سیاست‌ها از فروش نفت خام به‌عنوان محصول اولیه فاصله بگیرد و به تولید محصولات نهایی و فرآوری‌شده روی آورد. پتروپالایشگاه‌ها به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزار‌ها برای تحقق این هدف شناخته می‌شوند، چراکه می‌توانند از نفت‌خام محصولات متنوعی همچون بنزین، گازوئیل، مواد پتروشیمی و دیگر فرآورده‌های صنعتی تولید کنند که ارزش افزوده بسیار بیشتری دارند.
در همین راستا با سیدابوالحسن مصطفوی غمام، عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی، درباره اهمیت مشارکت بخش غیردولتی و شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه پتروپالایشگاه‌ها و نقش مشوق‌های برنامه هفتم توسعه در افزایش رقابت‌پذیری ایران در بازار جهانی به گفتگو نشستیم.
مصطفوی با اشاره به اهمیت ایجاد ارزش افزوده در محصولات صادراتی خاطرنشان می‌کند: توسعه پتروپالایشگاه‌ها نه تنها به کاهش وابستگی به صادرات نفت خام کمک می‌کند، بلکه راهبردی برای افزایش رقابت‌پذیری ایران در بازار‌های جهانی است. کشور‌های پیشرفته‌ای که در صنایع فرآوری سرآمد هستند، با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و مدیریت کارآمد، توانسته‌اند از منابع اولیه خود بیشترین ارزش افزوده را به دست آورند و سهم قابل توجهی از بازار‌های بین‌المللی را در اختیار بگیرند. ایران نیز با اجرای برنامه هفتم توسعه می‌تواند با گسترش پتروپالایشگاه‌ها و تولید محصولات باارزش، نقش برجسته‌تری در زنجیره تأمین جهانی محصولات فرآوری شده ایفا کند که این امر علاوه بر درآمدزایی بالاتر برای کشور، زمینه‌ساز تنوع بیشتر در محصولات صادراتی و جذب مشتریان بین‌المللی بیشتر خواهد بود.
وی ادامه می‌دهد:، اما اهمیت ایجاد ارزش افزوده نباید به نفت محدود شود. ایران همچنین از ظرفیت‌های عظیمی در بخش‌های دیگر نظیر کشاورزی و معدن برخوردار است. تبدیل محصولات کشاورزی به فرآورده‌های نهایی مانند محصولات غذایی، دارویی یا صنعتی می‌تواند درآمد‌های ارزی کشور را افزایش دهد و نقش ایران را به‌عنوان یک تولیدکننده و صادرکننده محصولات فرآوری‌شده در بازار‌های جهانی تقویت کند که همین رویکرد می‌تواند در بخش معدن نیز اجرایی شود و به جای صادرات مواد خام معدنی، ایران می‌تواند با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و استفاده از فناوری‌های پیشرفته، موادمعدنی را به محصولات نهایی تبدیل کرده و ارزش افزوده بیشتری ایجاد کند. این تنوع‌سازی در تولید و صادرات، اقتصاد ایران را از تکیه بر یک یا چند محصول خاص رها کرده و به سوی اقتصادی پویا و چندوجهی هدایت خواهد کرد.
برنامه هفتم توسعه با هدف جذب سرمایه‌گذاری‌های گسترده بخش غیردولتی در حوزه پتروپالایشگاه‌ها، مشوق‌های ویژه‌ای را در نظر گرفته است. از جمله این مشوق‌ها می‌توان به امکان واردات ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام روزانه برای تأمین تعهدات و تنفس خوراک در سال اول فعالیت اشاره کرد. در همین راستا مصطفوی خاطرنشان می‌کند: این تسهیلات از یک سو، هزینه‌های اولیه سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر شرایطی را برای ورود بخش غیردولتی به پروژه‌های بزرگ و استراتژیک فراهم می‌آورد. با این حال، باید توجه داشت که توسعه این پروژه‌ها نیازمند تخصص و توانمندی‌های فنی بالاست. حضور نیروی متخصص و مدیران کارآزموده در این پروژه‌ها الزامی است تا بتوانند از این فرصت‌های استثنایی به بهترین شکل بهره‌برداری کنند.
عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس در ادامه می‌افزاید: اگرچه مشوق‌های برنامه هفتم توسعه گامی مؤثر در جهت جذب سرمایه‌های بخش غیردولتی محسوب می‌شوند، اما تخصیص آن‌ها باید به‌گونه‌ای باشد و به شرکت‌هایی اعطا شود که توانایی و تخصص کافی برای اجرای پروژه‌ها را دارند. پروژه‌های پتروپالایشگاهی از نظر فنی و مالی بسیار پیچیده و سنگین هستند و در صورتی که به دست شرکت‌های ناآشنا یا غیرمتخصص سپرده شوند، خطر رها شدن پروژه‌ها و اتلاف منابع به شدت افزایش می‌یابد. از این رو، دولت و نهاد‌های مربوطه باید با دقت نظارت کنند تا اطمینان حاصل شود که این مشوق‌ها به‌درستی مورد استفاده قرار می‌گیرند و پروژه‌ها به نتیجه مطلوب می‌رسند.
وی ادامه می‌دهد: یکی از راه‌های افزایش بهره‌وری و اطمینان از موفقیت پروژه‌های پتروپالایشگاهی، استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان است. این شرکت‌ها با نوآوری‌های خود می‌توانند به بهینه‌سازی فرآیند‌ها و افزایش تولید کمک کنند. فناوری‌های جدیدی که توسط شرکت‌های دانش‌بنیان توسعه داده می‌شود، می‌تواند پتروپالایشگاه‌ها را به سطوح بالاتری از بهره‌وری و کارایی برساند و هزینه‌ها را کاهش دهد. همچنین حضور این شرکت‌ها در پروژه‌های بزرگ پتروپالایشگاهی می‌تواند زمینه‌ساز توسعه صنعتی هوشمند و استفاده بهتر از منابع طبیعی کشور شود.
عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس خاطرنشان می‌کند: از سوی دیگر، نفت به‌عنوان سرمایه ملی ایران، متعلق به تمامی مردم است و هرگونه تصمیم‌گیری و تخصیص منابع و مشوق‌ها باید به نفع همه اقشار جامعه باشد. اعطای مشوق‌ها در برنامه هفتم توسعه نباید محدود به یک گروه خاص باشد، بلکه باید به‌صورت عادلانه و با هدف افزایش منافع ملی توزیع شود. دولت باید با دقت نظارت کند تا اطمینان حاصل شود که این تسهیلات به‌درستی تخصیص داده می‌شوند و همه مردم ایران از منافع آن بهره‌مند می‌شوند. اجرای صحیح این مشوق‌ها می‌تواند به توسعه صنایع ملی کمک کند و باعث ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و رشد اقتصادی پایدار شود.
مصطفوی در پایان تأکید می‌کند: به طور خلاصه، اجرای برنامه هفتم توسعه و توسعه پتروپالایشگاه‌ها با مشارکت بخش غیردولتی، حضور نیرو‌های متخصص و بهره‌گیری از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، می‌تواند ایران را به یکی از بازیگران کلیدی در بازار‌های بین‌المللی محصولات پتروشیمی و پالایشی تبدیل کند. این رویکرد نه‌تن‌ها به افزایش درآمد‌های ارزی و کاهش وابستگی به صادرات نفت خام کمک می‌کند، بلکه با ایجاد زنجیره‌های ارزش افزوده، جایگاه ایران را در اقتصاد جهانی مستحکم‌تر خواهد ساخت. سپردن این پروژه‌ها به متخصصان تضمین می‌کند که با تولید محصولات متنوع و باکیفیت، ایران توانایی فتح بازار‌های جدید را به‌دست آورده و از فشار‌های اقتصادی و تحریم‌ها رها شود. همچنین، این طرح‌ها به ایجاد فرصت‌های شغلی برای نیروی کار متخصص داخلی منجر خواهد شد. به همین دلیل، در تمامی بخش‌های اقتصادی باید به سمت ایجاد ارزش افزوده بیشتر حرکت کنیم تا توسعه پایدار و رشد همه‌جانبه محقق شود.
